---

योगस्य भाषासम्बद्धः षण्मासीयः प्रमाणपत्रीयः पाठ्यक्रमः
(क) व्यावहारिकं संस्कृतम्
१.     सम्भाषणात्मकं संस्कृतम्      २० अङ्काः
२. आधारभूतं प्रायोगिकं संस्कृतम् ३० अङ्काः
(योगग्रन्थानाम् उदाहरणानि अधिकृत्य वस्तुनिष्ठप्रश्नाः)
वर्णमाला, सामान्यसन्धिः, कारकम् / विभक्तयः / उपपदविभक्तयः,
शब्दरूपाणि
पुंलिङ्गे - योग, पतञ्जलि, वायु, कर्तृ, योगिन्,
स्त्रीलिङ्गे - धारणा, शान्ति, नाडी, धेनु, मातृ, त्वच्
नपुंसकलिङ्गे - आसन, अक्षि, जानु, कर्मन्
सर्वनामानि - तद्, अस्मद्, युष्मद्, भवत् (त्रिषु लिङ्गेषु)
धातुरूपाणि (लट्-लृट्-लोट्-लङ्-विधिलिङ्’ इति पञ्चलकारेषु)
अस्, भू, दृश्, गम्, कृ, प्रच्छ्, स्पृश्, दा, ज्ञा, श्रु, धृ, सेव्,
अव्ययानि – कुत्र, अत्र, तत्र, सर्वत्र, कदा, अधुना, अद्य, श्वः, परश्वः, प्रपरश्वः, ह्यः, परह्यः, प्रपरह्यः, च, अपि, एव, इव, वा, किम्, किमर्थम्, कथम्, यथा, तथा, किञ्चित्, इतः, ततः, यतः, यत् (वाक्येषु प्रयोगः), पुरतः, पृष्ठतः, वामतः, दक्षिणतः, उपरि, अधः, अन्तः
प्रादयः (उपसर्गाः) – प्र, आ, उप, अनु, सम्, उत्, नि, निर्, निस्, अति, अभि, अधि, सु, वि, परि, अप, अव
विशेषण-विशेष्यसम्बन्धः, सङ्ख्या (१-१००)
समासः/विग्रहः - सामान्यानि उदाहरणानि
विभज्य प्रयोगः / चित् / चन / सतिसप्तमी
कृत्प्रत्ययाः – क्त, क्त्वा, ल्यप्, तुमुन्, क्तवतु, तव्यत्, अनीयर्, ल्युट्, शतृ, शानच्, णिच्
वाच्यम् – कर्तृवाच्यम्, कर्मवाच्यम्, भाववाच्यम् (अत्यन्तं सामान्यः परिचयः)

---

(ख)     योगस्य संक्षिप्तः परिचयः     ३० अङ्काः
a. योगस्य नामकरणम् अङ्गानि च
b. योगस्य प्रयोजनम्
c. ऋषिपरिचयः - पतञ्जलिः, याज्ञवल्क्यः, घेरण्डः
d. ग्रन्थपरिचयः - योगसूत्रम्, हठयोगप्रदीपिका, योगयाज्ञवल्क्यम्, घेरण्डसंहिता
e. आधारभूता शब्दावली - योगः, योगशास्त्रम्, आसनानि, योगाभ्यासः, अष्टावङ्गानि, प्राणायामः, सूर्यनमस्कारः, नाडीशुद्धिः, अपरिग्रहः, निग्रहः, निरोधः, अनुद्विग्नमनः, यमः, नियमः, प्रमाणानि, पञ्चक्लेशाः, क्रियायोगः, समाधिः, ध्यानम्, प्रत्याहारः, मुद्रा, ईश्वरप्रणिधानम्।

---

(ग)       योगस्य भाषा : संस्कृतं पठ्यताम्      ३० अङ्काः
प्रथम-द्वितीय-भागयोः पाठगत-ज्ञानवर्धिनी-अन्तर्गत-श्लोकाः, सूक्तयः
(श्लोकानाम् / सूक्तीनां पदच्छेदः, पदपरिचयः, अन्वयः, तात्पर्यम्)